اولین گردهمایی تخصصی با موضوع کشاورزی دریامحور با حضور ارگان‌های حاکمیتی و دولتی و جمعی از شرکت‌های بخش خصوصی به همت شرکت توسعه کشاورزی سینا رویش و ستفای جهاد دانشگاهی  برگزار شد. در این گردهمایی درباره چالش‌ها و فرصت‌‌ها در زمینه کشاورزی دریامحور تبادل‌نظر صورت گرفت.

 – تفاهم‌نامه سه جانبه در گردهمایی  کشاورزی دریامحور امضا شد

در این گردهمایی درحضور سرپرست سازمان تجاری‌سازی فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان جهاد دانشگاهی  تفاهم ‌نامه سه‌جانبه بین معاونت توسعه فناوری سازمان تجاری‌سازی، شرکت توسعه کشاورزی سینا رویش ودبیرخانه شورای عالی صنایع دریایی به امضا رسید که هدف آن توسعه زنجیره ارزش بوده است.

 – سیدرضی آقاسیدی  معاون جهاد دانشگاهی و سرپرست سازمان تجاری سازی فناوری و اقتصاد دانش بنیان امروز در حاشیه گردهمایی تخصصی کشاورزی دریا محور

با اشاره به رویکرد جهاد دانشگاهی در تجاری‌سازی فناوری اظهار کرد: همان‌طور که مستحضرید، سازمان تجاری‌سازی فناوری جهاد دانشگاهی یکی از مأموریت‌های ذاتی خود را توسعه ارزش در زنجیره تأمین حوزه‌های اقتصادی، به‌ ویژه در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان می‌داند.

وی ادامه داد: امروز مفتخر بودیم که در محضر بازیگران عرصه کشاورزی دریامحور قرار گرفتیم؛ هم از بخش نهادهای حاکمیتی و هم از فعالان دانش‌بنیان و بخش خصوصی و نهادهای تأمین مالی. گفت‌وگوهای بسیار خوبی در این نشست انجام شد که به نظر من ارزش‌افزایی قابل توجهی را در فضای ارتقاء و بهبود کشاورزی دریامحور به همراه داشت..

سرپرست ستفا خاطرنشان کرد: که در جلسات آتی و پیگیری‌های آینده، با استفاده از ابزارهای شکل‌گرفته در جهاد دانشگاهی و شرکت توسعه کشاورزی سینا رویش  که مسئول مانع‌زدایی و تسهیلگری زنجیره ارزش کشاورزی است، اخبار خوبی به دوستانمان منتقل خواهیم کرد. وی افزود که چالش‌های مشخصی در این جلسه مطرح شد و عزیزان ما، به‌ویژه در نهادهای حاکمیتی، وعده‌هایی دادند. تقاضای من از رسانه‌های عزیز این است که این مطالبات و وعده‌ ها را پیگیری کنید تا ان‌شاءالله دستاوردهای این نشست به مخاطبان منتقل شود.

 – اقتصاد دریایی نیازمند تامین منابع مالی است

مدیر عامل شرکت توسعه کشاورزی سینا رویش اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین موانع و مشکلات بر سر اقتصاد دریایی تامین سرمایه با نرخ بهره مناسب است و این شرکت اقداماتی را در خصوص سرمایه‌گذاری در این بخش انجام می‌دهد.

جناب آقای  حمید رضا مختاری در گردهمایی کشاورزی دریا محور:

 در خصوص چالش‌ها و فرصت‌های موجود در حوزه کسب‌وکارهای مرتبط با شیلات و آبزی‌پروری، با توجه به صحبت‌هایی که مطرح شد، به وضوح مشخص است که بخش قابل توجهی از مشکلات و چالش‌هایی که کسب‌وکارهای این حوزه با آن مواجه هستند، غیرمالی است. به همین دلیل، شرکت ما علاوه بر مباحث مالی و سرمایه‌گذاری که در سرفصل فعالیت‌های خود دارد، خدمات غیرمالی را نیز به شرکت‌های فعال در این حوزه ارائه می‌دهد.

وی افزود: این مجموعه خدماتی را شامل فرآیندهای توسعه فروش و بازار برای کسب‌وکارهای این حوزه ارائه می‌دهد و همچنین سرمایه‌گذاری در رشته‌های اولیه زنجیره ارزش محصولات متنوع را شامل می‌شود.نکته‌ای که باید به آن اشاره کنم، این است که در بسیاری از پروژه‌ها، ما امکان جذب سرمایه نداریم، زیرا بازگشت سرمایه بسیار پایین است و عملاً کمتر از آن چیزی است که سرمایه‌گذاران انتظار دارند. باید بپذیریم که بخشی از این عدم مطلوبیت سرمایه‌گذاری توسط سرمایه‌گذاران به واسطه هزینه مالی است که آنها برای تأمین منابع مالی خود دارند.

به گفته وی، اگر بخواهیم پروژه‌های سرمایه‌گذاری را به دو دسته تقسیم کنیم، تیم‌هایی که نرخ بازگشت سرمایه بالایی دارند و هزینه مالی کمتری برای سرمایه‌گذار ایجاد می‌کنند، معمولاً توسط سرمایه‌گذاران خصوصی و غیر دولتی مورد توجه قرار می‌گیرند.

اما پروژه‌هایی که نرخ بازگشت سرمایه کمتری دارند و جذابیتی برای سرمایه‌گذاری‌های خصوصی ندارند، قاعدتاً باید به سمت سرمایه‌گذاری‌های دولتی سوق یابند که هزینه مالی برای آنها پایین‌تر است. بنابراین، نباید انتظار داشته باشیم که مجموعه‌های خصوصی با هزینه‌های مالی بالا، منابع مالی خود را برای پروژه‌های با نرخ بازگشت سرمایه پایین‌تر تزریق کنند

در خصوص بحث اقتصاد دریایی که محوری برای صحبت‌هایمان بود، باید بگویم که ما باید به جمع‌آوری داده‌ها و تشکیل زنجیره ارزش در حوزه‌های مختلف، از جمله شیلات توجه کنیم. در حال حاضر، داده‌ها پراکنده هستند و ما نمی‌توانیم به خوبی یک زنجیره ارزش را تشکیل دهیم. به عنوان مثال، اگر بخواهم بر روی موضوع پرورش ماهی در قفس کار کنم، با داده‌های ناقص مواجه هستم و نمی‌دانم منابع و ظرفیت‌های موجود کجاست.

حمید رضا مختاری بیان کرد: پیشنهادی که دارم، این است که باید سامانه‌هایی برای جمع‌آوری داده‌ها ایجاد کنیم تا بتوانیم ظرفیت‌ها، افراد ذی‌نفوذ و طرح‌های نوآورانه‌ای را که در این حوزه فعالیت می‌کنند، شناسایی کنیم. این اطلاعات می‌تواند به ما کمک کند تا زنجیره ارزش را تشکیل دهیم و به حوزه‌هایی ورود پیدا کنیم که هنوز توجه کافی به آنها نشده است.

مدیر عامل شرکت توسعه کشاورزی  سینا رویش، تصریح کرد: اگر بتوانیم چنین سامانه‌ای را ایجاد کرده و به اطلاعات جامع دسترسی پیدا کنیم، تصمیم‌گیری برای کسانی که می‌خواهند این موضوع را مدیریت کرده و چالش‌ها را برطرف کنند، بسیار آسان‌تر خواهد بود. در نهایت، ما در مجموعه خود علاوه بر تصویرگری سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی، به فعالیت‌های دانش‌بنیان نیز توجه ویژه‌ای داریم واین که مدل ما به‌هیچ‌وجه مشابه مدل‌های حمایتی مانند بنیاد برکت نیست. ما منابعی داریم که متناسب با هزینه‌های مالی پیش‌بینی‌شده، به دنبال مشارکت و سرمایه‌گذاری در پروژه‌ها هستیم. مدل مشارکت‌های ما به‌طور مشخص بر اساس ارزش‌گذاری‌ها و مطالعات امکان‌سنجی انجام می‌شود.

اگر یک مجموعه توانمندی‌های لازم را داشته باشد و بتواند طرح‌های توجیه‌پذیری ارائه دهد، ما می‌توانیم به آنها کمک کنیم. این کمک شامل فرآیند تسهیل گری، از اخذ مجوزهای ابتدایی تا توسعه بازار و فروش محصولاتشان خواهد بود.

– گرنت ۵۰۰ میلیونی صندوق نوآوری برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان

مدیر توسعه فناوری‌های آینده صندوق نوآوری و شکوفایی از ارائه گرانت تحقیق و توسعه به شرکت‌های دانش‌بنیان خبر داد و فرآیند درخواست و ارزیابی آن را تشریح کرد.

خانم دکتر الهام فهام اظهار کرد: من ارتباط چندانی با شیلات نداشته‌ام و تنها به‌صورت گذرا با این حوزه آشنا شده‌ام. با این حال، به نظر می‌رسد که دو بحث مهم می‌تواند در این زمینه مطرح شود. یکی از این مباحث، سیاست‌گذاری مأموریت‌گرا است که در حال حاضر جزء گفتمان‌های نوپدید علم و فناوری به شمار می‌آید. در هر حوزه‌ای که وارد سیاست‌گذاری می‌شویم، یکی از مشکلات اصلی ما عدم هماهنگی بین ارگان‌هاست و متولی مشخصی برای هر موضوع وجود ندارد.  در مقام نماینده صندوق نوآوری و شکوفایی، باید بگویم که معاونت نوآوری و توسعه فناوری خدمات ارزشمندی ارائه می‌دهد. ما در این معاونت یک گرنت به نام «گرنت تحقیق و توسعه» داریم که یک کمک بلاعوض است و تا پایان سال حداقل ۵۰۰ میلیون تومان کمک هزینه دارد. البته فرآیند ورود و ارزیابی آن کمی پیچیده است. این گرنت برای عرضه فناوری و تقاضای فناوری تعریف شده است و شرکت‌هایی که خودشان توانایی لازم را ندارند، می‌توانند از طریق سامانه غزال که تمامی خدمات صندوق از آن طریق ثبت می‌شود، درخواست دهند.

فهام تصریح کرد: مراحل کار به این صورت است که پس از دریافت درخواست، کارشناسان یک فیلتر اولیه انجام می‌دهند و بر اساس چارچوب مشخصی به کارگزار سپرده می‌شود. کارگزار نیز تمام مسائل فنی، اقتصادی و بازار مالی را بررسی کرده و در نهایت دفاع می‌کند تا تأیید یا رد شود.

وی افزود: در خصوص تأیید یا رد درخواست‌ها، یک فرآیند همرسانی نیز وجود دارد. اگر شرکتی نیاز به فناوری خاصی داشته باشد که در اینجا عرضه می‌شود، باید اعلام آمادگی کند. بخشی از هزینه را ما تأمین می‌کنیم و شرکت نیز سهم خود را پرداخت می‌کند و در نهایت متقاضی و عرضه‌کننده به همدیگر می‌رسند و کار انجام می‌شود.

 – افزایش بهره‌وری در مصرف آب ضروری است

رئیس دفتر تخصصی کشاورزی و منابع طبیعی معاونت پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی، افزایش بهره‌وری در حوزه آب را با توجه به سیاست افزایش جمعیت و کمبود بارش امری حیاتی دانست.

سید ضیاء نصرتی امروز در گردهمایی تخصصی کشاورزی دریامحور در سخنانی به اهمیت کشاورزی در کشور و ضرورت افزایش بهره‌وری مصرف آب اشاره کرد و افزود: در حال حاضر، سه شبکه آموزش و پرورش داریم که واحدهای مختلفی در این شبکه‌ها مشارکت دارند. این واحدها شامل شهید بهشتی، امیرکبیر، سازمان رضوی، واحد مازندران، واحد بوشهر، واحد چهارمحال و بختیاری، ابن سینا، مرکز ملی ذخایر ژنتیکی و سازمان تهران هستند. این واحدها در شرایط برگزاری مطلوب ارکان اصلی شورای راهبری قرار دارند که متشکل از جمعی از متخصصین برجسته در حوزه کشاورزی از جهاد دانشگاهی و سطح ملی هستند و هدایت و راهبری شرایط آموزش و پرورش جهاد دانشگاهی را بر عهده دارند ز دیگر طرح‌های ما، تولید بچه‌ماهی مقاوم است. واکسن‌های ما به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بچه‌ماهی‌ها در فرآیند پرورش کمتر دچار آسیب و بیماری شوند. واحد مازندران نیز یکی از ظرفیت‌های خوب ما در شبکه صنعتی سازمان جهاد دانشگاهی خراسان رضوی است که روی مشتقات جلبک‌ها کار می‌کند و محصولات متنوعی را تولید می‌کند.

وی همچنین به احیای پساب‌ها و استفاده از آنها برای تغذیه روستاییان اشاره کرد و گفت: همکاران ما در مرکز نیز محصولات متنوعی برای آبزیان تولید کرده‌اند که همه این‌ها حاصل طرح‌های پژوهشی جهاد دانشگاهی است.

نصرتی تأکید کرد: این جلسه کاملاً ضروری و اجتناب‌ناپذیر است و باید توجه ویژه‌ای به کشاورزی داشته باشیم. سرانه آب تجربی کشور از سال ۱۹۵۰ تا ۲۵ تغییرات زیادی داشته است. اگر به شکل کمی به وضعیت سرانه آب نگاه کنیم، از سال ۱۳۳۵ سرانه آب ۸۶۰ متر مکعب برای هر نفر بوده که اکنون به حدود ۱۲۰۰ متر مکعب رسیده است. این تغییرات نشان‌دهنده بحران آب در کشور است و ما باید با سیاست‌های مناسب، میزان آب مصرفی را کاهش داده و غذای بیشتری را تولید کنیم.

به گفته وی، در برنامه هفتم توسعه، سهم آب بخش کشاورزی از ۸۵ میلیارد متر مکعب به ۶۵ میلیارد متر مکعب کاهش یافته است. این کاهش درصد بسیار دردسرسازی برای بخش کشاورزی به همراه دارد و تنها راه حل افزایش بهره‌وری است که با نفوذ فناوری و توجه به پژوهش میسر خواهد بود.”.

 – جهاد دانشگاهی ظرفیت لازم را برای ایجاد یک اکوسیستم در حوزه کشاورزی دریایی دارد

محمدهادی حاج محمد، مدیرعامل مؤسسه جهاد توسعه وزارت جهادکشاورزی نیز در این گردهمایی گفت: با توجه به ظرفیت ایجاد اکوسیستم نوآوری، باید روی ایجاد زنجیره ارزش تمرکز کنیم. در واقع، دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان تنها نیستند و نباید فقط به اقتصاد کوچک بپردازند و درگیر مجوزها شوند که منجربه توقف کارها شود. پیشنهاد من این است که در حوزه اقتصاد کشاورزی دریایی، روی ایجاد اکوسیستم متمرکز شویم.

این مقام مسئول به اهمیت ایجاد اکوسیستم و یکپارچه‌سازی در حوزه کشاورزی دریایی اشاره کرد و گفت: جهاد دانشگاهی ظرفیت لازم برای ایجاد یک اکوسیستم و هم‌پیوندی در حوزه کشاورزی دریایی را دارد. این موضوع به نظر من کمی جدیدتر از مدل‌های قبلی است. نکته اول این است که در دوسال اخیر، تعریف بدنه حاکمیت با رویکردی جدی‌تر به برنامه‌های مشخصی برای حوزه دریایی پرداخته شده است. در برنامه هفتم توسعه، فرصت‌های جدیدی برای توسعه ظرفیت‌های دریایی اقتصاد کشور ایجاد شده است.

حاج‌محمد عنوان کرد: ایجاد اکوسیستم شاید به‌عهده نهادهای دیگری باشد. صندوق‌ها هرکدام ظرفیتی دارند، اما باز هم با توجه به نبود شبکه مناسب، فرصت لازم برای تحقق این اهداف را ندارند. جهاد دانشگاهی همچنین ظرفیت سرمایه‌گذاری را دارد و می‌تواند این اکوسیستم را ایجاد کند.

مدیرعامل مؤسسه جهاد توسعه وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: تمرکز من روی ایجاد زنجیره ارزش است که این زنجیره باید تمامی اجزای اکوسیستم را کنار هم جمع کند. اگر بتوانیم نهادهای سرمایه‌گذاری و نوآوری را در کنار هم قرار دهیم و حلقه‌های مختلف زنجیره تولید را شکل دهیم، آنگاه قادر خواهیم بود یک اکوسیستم پایدار ایجاد کنیم.

 – عملکرد ناموفق در حوزه تکثیر ماهی

محمدعلی خانلر، معاون راهبری اداره شیلات اداره کل اوقاف و خیریه در این برنامه اظهار کرد: همه ما می‌دانیم که مشکل کجاست، اما واقعیت این است که بخشی از ما باید بپذیریم که در کشور، برخی افراد که در این حوزه تدریس کرده‌اند، ادعا می‌کنند که در زمینه تکثیر موفق بوده‌اند، در حالی‌که این واقعیت ندارد. هر چیزی که در کشور وجود دارد، مورد بررسی قرار گرفته است. اگر از این ادبیات استفاده می‌کنم، عذرخواهی می‌کنم؛ دوستانی که در صنعت هستند، متوجه خواهند شد.این مقام مسئول افزود: ما در اینجا نمی‌توانیم به‌راحتی به پرورش ماهی بپردازیم. صحبت ما درباره کار صنعتی است و به اعداد ۲۰۰هزارتن اشاره می‌کنیم. در سال آخر برنامه ششم، وزیر جهاد کشاورزی پشت تریبون مجلس اعلام کردند که نهضت ۴۸۰هزارتن پرورش ماهی در قفس را در پیش داریم، اما فاصله زیادی با این هدف است. قطعاً باید مولدهای مناسب وارد کرده و نباید معطل کنیم. اگر بخواهم از سازمان اوقاف نام ببرم، دوپروژه در هرمزگان در حال ورود است، اما واقعیت این است که اگر این پروژه‌ها امروز شروع شوند، دوسال دیگر به بهره‌برداری خواهند رسید.

 –  تمرکز بنیاد برکت بر ایجاد زنجیره آبزی‌پروری

مرتضی نیازی، معاون توسعه و اشتغال بنیاد برکت نیز در این گردهمایی درباره فعالیت‌های این بنیاد در حوزه شیلات و آبزی‌پروری، گفت: دوستان از سر دغدغه موضوعات مختلف خود را مطرح می‌کنند. ما نیز به‌نوبه‌خود در بنیاد برکت تلاش می‌کنیم تا به ظرفیت‌های موجود در کشور، چه بالقوه و چه بالفعل، کمک کنیم. ورود ما به این حوزه به‌صورت تخصصی نیست، بلکه هدف ما از طریق تصویری عمومی، کمک به شرکت‌ها و افراد حقیقی و حقوقی فعال در این زمینه است.

وی افزود: در بنیاد برکت طی دوسال گذشته تمرکز ویژه‌ای روی زنجیره‌ها و کمک به شکل‌گیری زنجیره‌های مختلف، از جمله زنجیره آبزی‌پروری ایجاد شده است. ما در نقاط مختلف کشور با مدل‌های خود مشغول به فعالیت هستیم و از طرح‌های خرد تا طرح‌های متوسطی که می‌توانند مورد حمایت قرار گیرند، حمایت می‌کنیم. رسالت ما با توجه به نوع کارمان بیشتر روی پروژه‌های مردمی و خرد متمرکز است.

به گفته نیازی، در حال حاضر ما از جنبه‌های مختلف به دنبال کمک به این کارها هستیم و تلاش داریم تا پروژه‌هایی که نوآورانه هستند یا می‌توانند ظرفیت یک منطقه را ارتقاء دهند، مورد توجه قرار دهیم. همچنین طرح‌هایی که دانش‌بنیان هستند، در اولویت ما قرار دارند. حمایت ما ۱۰۰درصدی نیست، اما تلاش می‌کنیم تا ظرفیت‌هایی که در یک منطقه وجود دارد را شناسایی کرده و در زمینه‌های مختلف از جمله تکثیر و پرورش آبزیان کمک کنیم. معاون توسعه و اشتغال بنیاد برکت بیان کرد: در نهایت، هدف ما این است که حمایت کنیم و اولویت‌مان روی زنجیره‌هاست. برای کسانی که به فکر توسعه زنجیره‌ها هستند، آماده همکاری بیشتری هستیم. به‌عنوان مثال، با سازمان اوقاف نشست‌هایی برگزار کرده‌ایم و در حال تعریف پروژه‌هایی هستیم که تخصص دوستان و حمایت‌های ما بتوانند به تحقق آن‌ها کمک کنند.

 – نمایشگاه برخی از دستاوردهای کشاورزی دریا محور

در پایان این گردهمایی، شرکت‌کنندگان از نمایشگاهی که توسط واحد های استانی جهاد دانشگاهی برگزار شده بود، بازدید کردند. در این نمایشگاه، محصولات متنوعی مرتبط با کشاورزی دریا محور به نمایش گذاشته شد که شامل نمونه‌هایی از تولید واکس های مقاوم سازی آبزیان، پروبیوتیک های آبزیان، کشت بافت و محصولات مرتبط با پرورش جلبک و همچنین فناوری تولید بچه ماهی سی باس بود.آن‌ها به مشاهده و بررسی محصولات ارائه‌شده پرداختند و نظرات و پیشنهادات خود را درباره‌ی این محصولات مطرح کردند.